قلیان، سمی برای سلامت خانواده

هر ساله در تاریخ ۳۱ مه، سازمان بهداشت جهانی روز جهانی بدون دخانیات و خطرات بهداشتی و دیگر خطرات مربوط به مصرف دخانیات و حمایت از سیاست های موثر برای کاهش مصرف دخانیات را برجسته می کنند. با توجه به این که بیماری های قلبی و عروقی از جمله سکته های قلبی، یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جهان امروز می باشد، موضوع روز جهانی بدون دخانیات سال ۲۰۱۸ با عنوان دخانیات و بیماری قلبی با شعار” TOBACCO BREAKS HEARTS” ( دخانیات شکننده قلب ها ) از سوی سازمان جهانی بهداشت انتخاب شده است.بر همین اساس ۵ تا ۱۱ خرداد ۱۳۹۷ به عنوان هفته ملی بدون دخانیات با شعار ملی ” قلیان، سمی برای سلامت خانواده” در نظر گرفته شده است

آمار مربوط به دخانیات، قلب و سایر بیماریهای قلبی عروقی

بیماری های قلبی عروقی (CVD) باعث مرگ مردم ، بیشتر از سایر علل مرگ در سراسر جهان میباشد. پس از فشار خون بالا استفاده از    توتون یکی از علل دوم بیماری های قلبی عروقی است،دخانیات یک محصول مرگبار است که هر ساله بیش از ۷ میلیون نفر را می کشد اپیدمی تنفسی یکی از بزرگترین تهدیدات بهداشت عمومی است که جهان تا به حال با آن مواجه بوده است ودر سال بیش از ۷ میلیون نفررا کشته است که بیش از ۶ میلیون نفر از این مرگ و میرها به علت مصرف دخانیات مستقیم وحدود ۸۹۰ هزار نفر در معرض دود    دست دوم هستند.حدود ۸۰ درصد از ۱،۱ میلیارد سیگاری در سراسر جهان در کشورهای کم درآمد و متوسط ​​درآمد زندگی می کنند. در بعضی از کشورها کودکان از خانواده های فقیر اغلب در کشاورزی دخانیات برای تأمین درآمد خانواده مشغول به کار هستند این کودکان به ویژه در برابر”بیماری توتون و تنباکو سبز” آسیب پذیر هستند که ناشی از نیکوتین است که از طریق دست زدن به برگهای مرطوب توتون جذب پوست میشود

دود دست دوم سيگار

دود سيگاري است كه به محيط وارد مي شود و ديگران آن را استنشاق مي كنند.اين دود مخلوطي از دود سيگار و بازدم يك فردسيگاري است كه از دهان خود به بيرون منتقل مي كند. طي يك ساعت در اطاق پر از دود سيگار، يك فرد غيرسيگاري ممكن است معادل كشيدن ۱۵سيگار فيلتردار، مواد سمي موجود در دود سيگار رااستنشاق كند. طبق گزارش هاي سازمان جهاني بهداشت، يكي از هر ۱۰ مرگ ناشي از تنباكو، براي افراد سيگاري دست دوم اتفاق مي افتد. بين ۷۰ تا ۹۰درصد از مردم غيرسيگاري در معرض دود سيگار افرادسيگاري هستند. در طول دو دهه گذشته دانشمندان اثبات كرده اند كه همه بيماري هاي ناشي از سيگاركشيدن، در افراد سيگاري دست دوم هم ممكن است ايجاد شود.نیمی از کودکان جهان (حدود ۷۰۰ میلیون نفر) در معرض استنشاق دود تحمیلی سیگار قرار دارنددر بزرگسالان دود دست دوم باعث بیماری های جدی قلبی عروقی و تنفسی، از جمله بیماری های قلبی عروقی و سرطان ریه می شود مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم حدود ۱۲ درصد از کل مرگ و میر بیماری های قلبی کمک می کند. در نوزادان، باعث مرگ ناگهانی و در زنان باردار، باعث وزن کم هنگام تولد می شود
   دود دست سوم سیگار

حتی سیگار کشیدن در بیرون از خانه و در محیط باز خطر سیگار را برای دیگران ( افراد غیر سیگاری بخصوص کودکان و فرزندان ) از بین نمی برد.علاوه بر آسیب ناشی از خود سیگار کشیدن (دود سیگار دست اول) و استنشاق دود سیگار محیطی (دود سیگار دست دوم)، دود سیگار دست سوم هم  به خصوص برای نوزادان و نوپایان خطرناک میباشد

باقیمانده‌های نیکوتین که در سطح اجسام باقی می‌ماند، می‌تواند با سایر مواد شیمیایی دیگر در هوا واکنش کند، و مواد سرطان‌زای قویی را تشکیل دهد – مواد شیمیایی که با سرطان‌های گوناگون پیوند دارند.

مضرات قلیان بر سلامت

مواد سمي قليان نه تنها كمتر از سيگار نيست بلكه بعضي مواد از جمله دوده، مونوكسيد كربن و نيكوتين آن بيشتر از سيگار است. آب هيچ گونه فيلتر ومحافظي در مقابل دود ايجاد نمي كند. با مصرف قليان بيش از ۶۰۰ ماده سمي و مهلك را وارد ريه خود وفرزندان و خانواده خود مي كنيد. تنباكوهاي تحت اصطلاح ميوه اي و عطري نه تنها بي ضرر نيست بلكه عوارض بيشتري نسبت به تنباكوي ساده دارد زيرا مواد آروماتيك موجود در آن ها با سوخته شدن خاصيت سمي و سرطان زايي دارند. بعلاوه مزه بهتر آنها باعث گرايش بيشتر جوانان و نوجوانان به سمت اين مواد و ايجاد وابستگي در آنها خواهد شد. مصرف قليان در اماكن عمومي و پارك ها يك نوع ترويج و اشاعه فرهنگ مصرف دخانيات درجامعه براي كودك و نوجوانان است. فرزندان والدين سيگاري دو برابر ديگر افراد در آينده سيگاري خواهندشد. مصرف قليان در اماكن سربسته عوارض آن را دوچندان خواهد كرد و سلامت افراد به خصوص كودكان را در معرض خطر جدي قرار خواهد داد. استفاده ازقليان به صورت مشترك، خطر انتقال بيماري هاي عفوني را نيز به دنبال خواهد داشت. نیکوتین قلیان ۵ برابر هروئین اعتیادآور است.

 وضعیت و عوارض مصرف دخانیات و مواجهه با دود دست دوم آن در ایران وجهان

اپیدمی مصرف دخانیات در جهان و ایران

• جهان
• درحال حاضر یک ميليارد و چهارصد میلیون نفر از جمعيت جهان سيگاري هستند.
• ۸۴ درصد ‌از افراد سيگاري دركشورهاي درحال توسعه زندگي مي‌كنند.
• ایران

در سال ۱۳۹۰ :

• ۹درصد مصرف كننده سيگار بصورت روزانه هستند. (۲۰٫۲۶% مردان و ۰٫۶۳ زنان)
• ۰۹ درصد مصرف كننده در حال حاضردخانيات (مصرف روزانه و غیر روزانه انواع مواد دخاني شامل سيگار، قلیان، پیپ و چپق) هستند (۲۴٫۸۱ درصد مردان و ۳٫۳۷ درصد زنان)
• مصرف روزانه قلیان ۳٫۵ درصد (۴٫۷ درصد مردان و ۲٫۳ درصد زنان) بوده است.
• طی سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ شیوع مصرف سیگار روند ثابت داشته است ولی مصرف روزانه قلیان در این گروه سنی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است.

در سال ۱۳۹۵:

• ۱۳ درصد مصرف كننده دخانيات روزانه در حال حاضردخانيات (مصرف روزانه و غیر روزانه انواع مواد دخاني شامل سيگار، قلیان، پیپ و چپق) هستند
• مصرف دخانیات در روستا ۱۵٫۴۴ و در شهر ۱۳٫۶۲ درصد
• بالاترین شیوع مصرف سیگار در استانهای مرکزی، آذربایجان غربی ، قزوین و البرز گزارش شده است.(بالای ۳۰% در مردان )
• بالاترین میزان مصرف دخانیات روزانه در استانهای جنوبی کشور (بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و فارس )گزارش شده است.
• بالاترین میزان مصرف دخانیات روزانه در گروه سنی ۴۵-۵۴ سال گزارش شده است .(حدود ۱۷%)
• سازمان جهانی بهداشت پیش بینی کرده است که درصورت عدم برنامه ریزی و پیشگیری لازم در مهار اپیدمی دخانیات، کشورهای ایران، مصر و پاکستان تا ۴۰ سال آینده بیشترین میزان مصرف دخانیات را خواهند داشت.
• مرگ و میر
• دخانیات شایعترین عامل قابل پیشگیری مرگ در جهان است
• دخانیات مسئول ۲۵ – ۱۲% درصد مرگها در کشورهای صنعتی است
• نيمي از مصرف كنندگان مواد دخاني به علت بيماريهاي ناشي از آن مي ميرند.
• دخانیات سالیانه موجب مرگ ۷ میلیون نفر ار مردم جهان می شود
• در حال حاضر در هر ۶ ثانيه يك نفر بر اثر استعمال دخانيات در دنيا مي ميرد.
• ۹۰۰ هزار نفر از مردم جهان در اثر مواجهه با دود دخانیات جان خود را از دست می دهند
• مرگ و میر مرتبط با دخانیات تا سال ۲۰۳۰ به ۸ میلیون مورد افزایش می یابد.
• تا پایان قرن حاضر یک میلیارد مورد مرگ ناشی از دخانیات در جهان به وقوع خواهد پیوست
• با فرض مصرف سالیانه ۵۵ میلیارد نخ سیگار در کشور، وقوع حدود ۵۵ هزار مورد مرگ ناشی از دخانیات در کشور پیش بینی می شود.
• بیماری ها و عوارض بهداشتی مصرف دخانیات
• سرطان لب تحتانی وحفره دهان در مصرف کنندگان قلیان و پیپ شیوع بالاتری دارد
• بیماریهای از قبیل حملات آسم ، آبریزش از چشم وبینی وعفونت گوش میانی زیر در فرزندان افراد سیگاری بیشتر است
• استعمال دخانيات عامل بروز ۹۰% سرطان‌هاي ريه، ۸۰% برونشيت مزمن و ۲۵% بيماري‌‌هاي ريوي است.
• مرگ و میر ناشی از دخانیات به تنهایی بیشتر از مجموع مرگ میر ناشی از HIV، سوء مصرف مواد، مصرف الکل، حوادث رانندگی و استفاده از اسلحه گرم می باشد
• ۹۰% موارد سرطان ریه در مردان و ۸۰% این موارد در زنان ناشی از مصرف دخانیات است
• ۹۰% موارد مرگ و میر COPD ناشی از مصرف دخانیات است
  • افزایش خطر ابتلا به بیماری های :قلبی – عروقی (۴-۲ برابر)
  • سکته مغزی (۴-۲ برابر)
  • سرطان ریه در مردان (۲۳ برابر)
  • سرطان ریه در زنان (۱۳ برابر)
• وزن كودكان متولد شده از مادران سيگاري ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم كمتر از ساير كودكان است.

• مواد و ترکیبات موجود در دود دخانیات
• بیش از ۷۰۰۰ نوع ماده شیمیایی در دود مواد دخانی وجود دارد
• ۷۰ نوع از ترکیبات موجود در مواد دخانی سرطانزا است
• مواجهه با دود دسته دوم دخانیات
• مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان بسیار خطرناک است
• کودکان و زنان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست دوم دخانیات هستند
• تقریبا نیمی از کودکان جهان در معرض مواجهه با دود دست دوم دخانیات قرار دارند
• جدا کردن فضای مخصوص مصرف دخانیات از خطرات مواجهه با دود دخانیات کم نمی کند
• خطر سکته مغزی در افرادی که در مواجهه با دود دخانیات هستند به اثبات رسیده است
• خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در مواجهه با دود دخانیات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می یابد.
• خطر ابتلا به سرطان ریه در مواجهه با دود دخانیات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می یابد.
• مواجهه با دود دخانیات مهمترین عامل در ایجاد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است
• مواجهه با دود دخانیات عامل شناخته شده در بروز عفونت گوش میانی، آسم و خس خس سینه در کودکان است
• ۷۰۰ میلیون کودک در جهان در معرض دود سیگار والدینشان در خانواده قرار دارند،
• قلیان
• هر وعده مصرف قلیان معادل مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ نخ سیگار است
• نیکوتین موجود در توتون قلیان قطعا اعتیاد به مصرف دخانیات را ایجاد میکند
• يك ساعت در معرض دود قليان ديگران بودن، معادل مصرف ۶ تا ۸ نخ سيگار است
• سل، تبخال، آنفولانزا و هپاتیت از جمله بیماری های منتقله ناشی از مصرف قلیان است
• بیماری های ناشی از مصرف سیگار و قلیان، ازجمله سرطان ریه، آمفیزم، و سایر بیماری های قلبی عروقی مشترک است
• ذغال مورد استفاده در قلیان خطر افزایش منواکسید کربن، فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی سرطانزا را در دود استنشاقی افزایش می دهد
• سرطان های ریه، کبد و دهان در مصرف کنندگان قلیان بسیار شایع می باشد
• بسیاری از ترکیبات سمی موجود در دود قلیان عامل اصلی در گرفتگی عروق و بیماری های قلبی عروقی می باشند
• نوزادان متولد از مادران مصرف کننده قلیان حدود ۱۰۰ گرم کاهش وزن دارند و در معرض ابتلا به بیماری های ریوی هستند.